CentOS Da Paket Yönetimi Nasıl Yapılır

CentOS, dünya genelinde birçok sistem yöneticisi ve geliştirici tarafından tercih edilen popüler bir Linux dağıtımıdır. Bu dağıtımın kullanıcıları için komut satırı, sistemin yönetimi ve işlerin hızlı bir şekilde yapılması açısından büyük önem taşır. Bu makalede, hem yeni başlayanlar hem de ileri düzey kullanıcılar için CentOS’ta sıkça kullanılan temel ve ileri düzey komutları ele alacağız. Bu komutlar, sisteminizi daha verimli yönetmenize ve günlük işlerinizi daha hızlı gerçekleştirmenize yardımcı olacaktır.

CentOS İçin Temel Komutlar

CentOS üzerinde çalışırken, bazı temel komutları bilmek, sistem yönetiminizi kolaylaştırır. İşte CentOS’ta en çok kullanılan temel komutlar ve bunların kullanım alanları:

ls: Bu komut, mevcut dizindeki dosya ve klasörleri listelemek için kullanılır. Örneğin, ls -l komutu, dosya izinleri, sahiplik ve boyut gibi ek bilgileri de gösterir.
cd: Dizinler arasında geçiş yapmak için cd komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, cd /home/kullanıcıadı komutu, belirtilen dizine geçiş yapar.
mkdir: Yeni bir klasör oluşturmak için mkdir komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, mkdir yeni_klasör komutu, belirtilen isimde bir klasör yaratır.
touch: Boş bir dosya oluşturmak için touch komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, touch dosya.txt komutu, “dosya.txt” isimli boş bir dosya oluşturur.
cp: Dosya ve klasörleri kopyalamak için cp komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, cp dosya.txt /hedef_klasör/ komutu, “dosya.txt” dosyasını belirtilen klasöre kopyalar.
mv: Bu komut, dosya ve klasörleri taşımak veya yeniden adlandırmak için kullanılır. Örneğin, mv dosya.txt yeniisim.txt komutu, dosyanın adını değiştirir veya mv dosya.txt /hedef_klasör/ komutu, dosyayı başka bir dizine taşır.
rm: Dosya ve klasörleri silmek için rm komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, rm dosya.txt komutu, “dosya.txt” dosyasını siler. Bir dizini ve içeriğini silmek için rm -r dizin_ismi komutunu kullanabilirsiniz.

Dosya ve Dizin İzinlerini Yönetme

Linux sistemlerinde dosya ve dizin izinleri, güvenlik açısından kritik bir rol oynar. İzinleri doğru bir şekilde yönetmek, sistemin güvenliğini sağlamak için önemlidir. İşte bu alanda kullanabileceğiniz bazı temel komutlar:

chmod: Dosya ve dizin izinlerini değiştirmek için kullanılır. Örneğin, chmod 755 dosya.txt komutu, dosyaya sahibinin yazma, okuma ve çalıştırma, grubun ve diğerlerinin ise sadece okuma ve çalıştırma izni verir.
chown: Bir dosya veya dizinin sahibini değiştirmek için kullanılır. Örneğin, chown kullanıcıadı dosya.txt komutu, dosyanın sahibini değiştirir.
chgrp: Bir dosya veya dizinin ait olduğu grubu değiştirmek için kullanılır. Örneğin, chgrp grupadı dosya.txt komutu, dosyanın grubunu değiştirir.

Paket Yönetimi

CentOS’ta paket yönetimi, yazılımların kurulumu, güncellenmesi ve kaldırılması işlemleri için temel bir işlemdir. Bu işlemleri yapmak için YUM ve RPM gibi araçlar kullanılır.

yum: YUM, CentOS’ta paket yönetimi için en çok kullanılan araçtır. Aşağıda birkaç temel YUM komutu yer almaktadır:
- Paket araştırmak için: yum search paket_adı
- Paket kurmak için: yum install paket_adı
- Paket güncellemek için: yum update paket_adı
- Paket kaldırmak için: yum remove paket_adı
rpm: RPM, doğrudan RPM paket dosyaları ile çalışmak için kullanılır.
- Paket kurmak için: rpm -i paket_adı.rpm
- Paket güncellemek için: rpm -U paket_adı.rpm
- Paket kaldırmak için: rpm -e paket_adı
- Kurulu paketleri listelemek için: rpm -qa

Sistem Bilgisi ve İzleme

Sistem durumunu izlemek ve performansını değerlendirmek, sağlıklı bir sistem yönetimi için kritiktir. İşte sistem bilgilerini görüntülemek ve sistemi izlemek için kullanabileceğiniz bazı komutlar:

top: Bu komut, sistemde çalışan süreçleri ve kaynak kullanımını gerçek zamanlı olarak gösterir.
free: Sistem belleği hakkında bilgi verir, RAM ve swap kullanımını gösterir.
df: Disk kullanımını gösterir. df -h komutu, insan tarafından okunabilir formatta (MB, GB) disk kullanımını görüntüler.
uname: Sistem hakkında bilgi verir. uname -a komutu, çekirdek sürümü, işletim sistemi ve diğer detayları gösterir.

Ağ Yönetimi ve Sorun Giderme

Ağ bağlantıları yönetmek ve ağ sorunlarını gidermek için bazı temel komutlar oldukça faydalıdır:

ping: Belirtilen bir sunucuya veri paketleri göndererek ağ bağlantısını test eder ve gecikme süresini ölçer.
traceroute: Ağ üzerindeki yönlendiriciler arasındaki yolu izler, ağ bağlantısı sırasında hangi noktalardan geçtiğinizi gösterir.
ifconfig: Ağ arabirimlerinin yapılandırmasını görüntüler ve değiştirmek için kullanılır.
netstat: Ağ bağlantıları, yönlendirme tabloları ve istatistikleri görüntüler. Bu komut, mevcut ağ bağlantılarınız hakkında ayrıntılı bilgi verir.

Sistem Günlükleri ve Analizi

Sistem günlükleri, sorunları belirlemek ve çözmek için kritik bilgiler sunar. Günlük dosyalarını incelemek ve analiz etmek için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:

dmesg: Çekirdek ve sürücü mesajlarını görüntüler, sistem açılışında meydana gelen olaylar hakkında bilgi verir.
tail: Bir dosyanın son satırlarını gösterir. tail -f /var/log/messages komutu, belirli bir günlük dosyasını gerçek zamanlı olarak izlemek için kullanılır.
grep: Dosyalar içinde belirli bir metni veya düzenli ifadeyi aramak için kullanılır. grep hata /var/log/messages komutu, belirtilen günlük dosyasında “hata” kelimesini arar.
journalctl: Sistem günlüklerini görüntülemek ve analiz etmek için kullanılır. journalctl -xe komutu, son günlük kayıtlarını ve hata mesajlarını görüntüler.

Kullanıcı Yönetimi

CentOS’ta kullanıcı ve grup yönetimi, sistemin güvenliğini sağlamak ve kullanıcıların yetkilerini düzenlemek için gereklidir. İşte bu alanda kullanabileceğiniz komutlar:

useradd: Yeni bir kullanıcı hesabı oluşturur. Örneğin, useradd yeni_kullanıcı komutu, yeni bir kullanıcı ekler.
usermod: Mevcut bir kullanıcı hesabını değiştirmek için kullanılır. Örneğin, usermod -aG wheel kullanıcıadı komutu, kullanıcıyı “wheel” grubuna ekler.
userdel: Bir kullanıcı hesabını silmek için kullanılır. Örneğin, userdel kullanıcıadı komutu, kullanıcıyı sistemden kaldırır.
groupadd: Yeni bir grup oluşturur. Örneğin, groupadd yenigrup komutu, yeni bir grup ekler.
groupmod: Mevcut bir grubun ayarlarını değiştirmek için kullanılır.
groupdel: Bir grubu silmek için kullanılır.

Sonuç

Linux CentOS üzerinde çalışırken bu komutlar, günlük işlerinizin ve sistem yönetiminin önemli bir parçasını oluşturur. Bu rehber sayesinde, temel ve ileri düzey CentOS komutlarını öğrenebilir, sisteminizi daha verimli bir şekilde yönetebilir ve işlerinizi daha hızlı bir şekilde halledebilirsiniz. Bilgisayar ve sistem yönetimi dünyasında sürekli öğrenmek ve gelişmek önemlidir. Bu komutları uygulayarak kendinizi geliştirebilir ve CentOS ile daha etkin bir çalışma ortamı yaratabilirsiniz. Başarılar ve iyi çalışmalar dileriz